Dự lễ khai mạc có các đồng chí: Đinh Đức Tuyến, TUV, Bí thư Huyện ủy, Chủ tịch HĐND huyện; Nguyễn Tân Anh, Phó Giám đốc Sở Văn hóa – Thể thao & Du lịch tỉnh Nam Định; Vũ Đình Hồng, Cục Trưởng Cục Thuế tỉnh Nam Định; Nguyễn Huy Liệu, Phó Bí thư Thường trực Huyện ủy; Nguyễn Sinh Tiến, Phó Bí thư Huyện ủy, Chủ tịch UBND huyện cùng các đồng chí trong Ban Thường vụ Huyện ủy, Trưởng các phòng, ban ngành, đoàn thể, cơ quan, đơn vị của huyện; đại diện lãnh đạo Đảng ủy, HĐND, UBND, UB MTTQ Việt Nam các xã, thị trấn trong huyện; đại diện các công ty, doanh nghiệp, tổ hợp sản xuất. Lễ hội năm nay cũng thu hút đông đảo Nhân dân địa phương và du khách thập phương đến tham dự.

Có lịch sử trên 900 năm, nghề đúc kim loại truyền thống làng Tống Xá, thị trấn Lâm, huyện Ý Yên được khắp nơi biết đến là một trong những cái nôi lớn của nghề đúc nước ta. Vào ngày 12/02/1118, thiền sư Nguyễn Minh Không trên đường du ngoạn, vãn cảnh chùa Tống Xá thấy cảnh chí nơi đây khí vượng, nhân hòa, đồng ruộng phì nhiêu. Sau khi xem xét, thiền sư phát hiện nơi đây có một vùng đất dùng làm khuôn rất tốt do đó ông đã quyết định truyền nghề đúc kim loại cho người dân địa phương, đồng thời cho tu sửa lại ngôi chùa của làng bị hư hỏng rồi đặt tên chùa là “Cổ Liêu Tự”.

Được sự chỉ dậy tận tình của thiền sư, Nhân dân nơi đây đã nhanh chóng tiếp thu được tinh hoa của nghề đúc và được các dòng họ duy trì truyền dạy lại cho các thế hệ con cháu lưu giữ nghề truyền thống cho đến ngày nay. Để tưởng nhớ công lao của thiền sư, dân làng đã lập đền thờ Đức Thánh Tổ Nguyễn Minh Không cạnh đền thờ ông Tống Phúc Thành người có công mở đất, lập làng. Năm 1994, đền thờ Đức Thánh Tổ đã được Bộ Văn hóa Thông tin công nhận là Di tích lịch sử cấp Nhà nước.

Trải qua nhiều giai đoạn thăng trầm, song với quyết tâm lưu giữ nghề, các dòng họ đã không ngừng cải tiến, sáng tạo để nghề đúc của làng ngày càng phát triển. Từ những sản phẩm đúc còn thủ công chủ yếu là đúc gang và các công cụ phục vụ sản xuất nông nghiệp, đồ dùng gia đình, thì ngày nay nghề đúc kim loại đã phát triển mạnh mẽ với các sản phẩm đúc nhôm, đúc đồng, công nghệ đúc thép. Các sản phẩm đúc ngày càng đa dạng, kết hợp kỹ thuật cao tạo ra các sản phẩm có độ tinh xảo, có tính nghệ thuật đáp ứng thị hiếu của khách hàng. Ngoài đúc tượng Phật, đồ thờ cúng bằng đồng, các sản phẩm tranh đồng có nhiều mẫu mã phong phú, đa dạng mang tính nghệ thuật được nhiều khách hàng ưa chuộng. Đặc biệt phải nói đến các sản phẩm, công trình đúc lớn có tầm cỡ quốc gia, thể hiện tinh thần, ý nghĩa lịch sử, tầm vóc thời đại như Tượng đài chiến thắng Điện Biên Phủ cao 16,2m, nặng 220 tấn trong dịp kỷ niệm 50 năm chiến thắng Điện Biên Phủ lịch sử. Đúc tượng Vua Lý Thái Tổ, cao 10,1m, nặng 45 tấn nhân dịp Kỷ niệm 990 năm Thăng Long- Hà Nội. Đúc tượng 14 vị Vua thời Trần đặt tại Quần thể Di tích lịch sử – văn hoá Thiên Trường, tượng Bác Hồ, tượng Phật tổ Như Lai bằng đồng đúc liền khối 35 tấn tại núi Non Nước (huyện Sóc Sơn, Hà Nội), tượng Tam thế Phật tổ Như Lai chùa Bái Đính (Ninh Bình) nặng 50 tấn… Từ bàn tay, khối óc, sự cần cù của những người thợ đúc Ý Yên, các sản phẩm đúc từ cái nôi làng nghề đúc Tống Xá đã có mặt tại khắp cả nước, mang theo niềm vinh dự, tự hào của những người thợ đúc nơi đây. Đến nay, nghề đúc kim loại đã phát triển nhanh chóng trong huyện Ý Yên, với 160 công ty, doanh nghiệp, cùng hàng trăm hộ tư nhân đúc thủ công mỹ nghệ; 52 công ty, doanh nghiệp công nghệ đúc thép kim loại trên địa bàn.

Để tưởng nhớ và tri ân công đức của Tổ nghề đúc kim loại thiền sư Nguyễn Minh Không và các vị danh nhân có công mở đất lập làng, cứ 3 năm 1 lần vào ngày 11 – 12/02 âm lịch hàng năm Nhân dân nơi đây lại tổ chức lễ hội nghề đúc truyền thống nhắc nhở con cháu tiếp tục lưu giữ và truyền nghề cho các thế hệ mai sau, để nghề đúc kim loại của địa phương ngày càng thịnh vượng góp phần tích cực vào sự phát triển chung của quê hương trên con đường đổi mới. Với những giá trị văn hóa truyền thống được lưu giữ đó, năm 2019, lễ hội nghề đúc kim loại truyền thống làng Tống Xá, thị trấn Lâm đã được Bộ Văn hóa - Thể thao - Du lịch quyết định đưa lễ hội vào danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.

Phát biểu tại lễ khai mạc Lễ hội truyền thống nghề đúc kim loại làng Tống Xá, thị trấn Lâm năm 2024, đồng chí Nguyễn Sinh Tiến, Phó Bí thư Huyện ủy, Chủ tịch UBND huyện ghi nhận và đánh giá cao sự chuẩn bị chu đáo của cấp ủy Đảng, chính quyền thị trấn Lâm, Ban Tổ chức Lễ hội, Ban Quản lý Di tích lịch sử đền thờ Đức Thánh Tổ cùng sự chung tay đóng góp của cộng đồng Doanh nghiệp và Nhân dân làng nghề để lễ hội diễn ra thành công, tốt đẹp. Đồng chí Chủ tịch UBND huyện tin tưởng rằng với những giá trị lịch sử và giá trị văn hóa phi vật thể mà lễ hội truyền thống nghề đúc kim loại làng Tống Xá, thị trấn Lâm mang lại sẽ là động lực khích lệ Nhân dân làng đúc bảo tồn và phát huy các giá trị truyền thống để tiếp tục “truyền lửa” cho thế hệ mai sau giữ gìn bản sắc văn hóa và tinh hoa của nghề, từ đó thúc đẩy nghề đúc ngày càng phát triển lớn mạnh và bền vững, mang lại sự phồn thịnh cho quê hương Ý Yên trên con đường xây dựng NTM nâng cao, kiểu mẫu.

Trong khuôn khổ diễn ra Lễ hội năm nay, các đại biểu, quan khách cùng đông đảo Nhân dân địa phương và du khách đã được theo dõi các hoạt động mang nhiều nét văn hóa truyền thống đậm đà bản sắc dân tộc với phần lễ trang nghiêm, trong đó có lễ mộc dục – tắm rửa cho Đức Thánh, lễ rước Thánh, lễ tế, lễ cầu an…. Cùng với đó, rất nhiều hoạt động vui hội đặc sắc, hấp dẫn như múa Lân, múa Rồng, các chương trình văn nghệ, hát quan họ trên thuyền, xiếc, các trò chơi dân gian như chọi gà, đánh cờ tướng, vật cầu bùn, leo cột mỡ, bịt mắt đập niêu, bắt chạch trong chum… đã đem lại không khí tưng bừng, sôi nổi, góp phần nâng cao đời sống văn hoá tinh thần của các tầng lớp Nhân dân.

Một số hình ảnh của Lễ hội truyền thống nghề đúc kim loại làng Tống Xá:

( Nguồn: Trang TTĐT huyện Ý Yên)